Wanneer het gaat over beleggen, hoor je ongetwijfeld vaak over de obligatie. Ze zijn een slimme investering, houden minder risico’s in dan andere vormen van beursbelegging en spreiden je portefeuille. Maar wat houden ze nu concreet in? Welke vormen bestaan er? En welke risico’s brengen ze met zich mee? Dat ontdek je hier.
Obligatie?
Theoretisch gezien is een obligatie een verhandelbaar schuldbewijs voor een lening die door een overheid, een onderneming of een instelling is aangegaan. Wanneer je investeert in een obligatie, leen je in de praktijk geld aan een organisatie. Bij een kasbon leen je aan de bank, met een staatsbon aan de overheid. Zo financier je het bedrijf, met als uiteindelijke opbrengst de rente op je lening. Dan kunnen bedrijven kapitaal opbouwen, zonder bij banken te lenen of aandelen te verkopen. Je bezit dus geen deel van het bedrijf, je bent geldschieter. “Verhandelbaar” wil zeggen dat je de lening, en dus de rente erop, kan doorverkopen mocht je dat willen.
Algemeen
Obligaties voldoen aan bepaalde basiskenmerken.
Allereerst betaal je voor elke bon een hoofdsom, oftewel het nominaal bedrag. Dat is de som waarmee je de obligatie aankoopt, en dus de totale hoeveelheid geld die je uitleent.
Ten tweede is er het rentebedrag dat je uitgekeerd krijgt, ook wel de nominale rentevoet genoemd. Dat is het bedrag dat je terugverdient op je belegging, en dat de ontlener dus terugbetaalt bovenop de lening.
Daarnaast vervallen obligaties ook, en daarom hebben ze een eindvervaldatum. Op die datum vervalt de lening, en wordt die volledig terugbetaald aan de lener.
Tot slot heeft elke obligatie ook terugbetalingsmodaliteiten. Daarmee wordt duidelijk gemaakt wat voor terugbetalingsmethode er wordt toegepast. Zo kan je bijvoorbeeld kiezen om je rente periodiek te ontvangen, of bovenop je investering wanneer de bon op de eindvervaldatum wordt uitbetaald.
Soorten obligaties
We kunnen obligaties op twee manieren indelen: op basis van hun modaliteiten en op basis van de ontlener. Bij de modaliteiten zijn er verschillende vormen naargelang de uitbetaling van coupons, de eindvervaldatum en de rentevoet. Die indeling baseert zich dus enkel op de specificaties van de obligatie zelf.
Obligaties worden meestal uitgedrukt in procenten. Afhankelijk van de huidige rente, de betrouwbaarheid van de uitgever en de wisselkoers waarin de obligatie wordt uitgegeven, zal de rente veranderen. Die rente noemen we coupons.
De meest voorkomende obligaties keren een vaste rente uit over het nominale bedrag, maar er bestaan ook andere soorten met een variabele rente. De hoogte van de rente is dan afhankelijk van de rating die de uitgevende instelling krijgt. Daarmee wordt bepaald of de instelling zeer te vertrouwen is, of risicovoller is. Hoe risicovoller de investering, hoe meer je kan verdienen of verliezen.
Een bijzondere vorm is de nulcouponobligatie. Daarbij wordt de obligatie ver onder de nominale waarde uitgegeven, en wordt die jaren later terugbetaald aan de 100%. Je krijgt dus gedurende de looptijd van je bon geen uitbetalingen, maar weet wel op voorhand welk bedrag je op het einde zal innen.
Obligaties hebben ook zeer uiteenlopende looptijd, variërend van enkele maanden tot tientallen jaren of zelf eeuwigdurende obligaties. Eeuwigdurende obligaties hebben, logischerwijs, geen eindvervaldatum. Wil de belegger zijn kapitaal terug, dan moet die op het juiste moment naar de beurs trekken om zijn startsom terug te verdienen door verkoop.
Soorten ontleners
Het soort ontlener waarin je investeert, zegt vooral heel veel over het risico dat je neemt. Er wordt er niet zozeer gekeken naar de eigenschappen van je obligatie zelf, maar naar die van de instantie waaraan je het bedrag leent.
De minst risicovolle obligatie die je kan kiezen is de staatsobligatie. Daarmee leen je aan de overheid, en ben je zeker van uitkering op het einde. Die vorm brengt met zijn lagere rentevoet wel het minst op.
Op de tweede plaats staat de obligatie uitgegeven door de publieke sector. Die is iets minder zeker van terugbetaling dan de staatsbon, maar wordt nog steeds gezien als veilig. Let wel goed op de kwaliteit van de ontlener voor je beslissingen maakt.
De meest risicovolle obligaties zijn die van private vennootschappen. De waarde van je bon is dan geheel afhankelijk van de financiële toestand van het bedrijf. Gaan ze failliet? Dan ben je het kapitaal kwijt. Daartegenover kan een zeer snelgroeiend bedrijf een enorme rentevoet betalen, en kan je zo dus ook het meeste verdienen.
Voor- en nadelen van een obligatie
Nadelen
Zoals bij elke investering, hangen ook aan obligaties nadelen vast. Goed op de hoogte zijn en doordachte keuzes maken zijn heel belangrijk wanneer je elke investering overweegt.
Allereerst zagen we eerder al dat verschillende ontleners verschillende graden van risico met zich meebrengen. Het kan dus zijn dat je je geld nooit terugziet, omdat de uitgever van je obligatie in gebreke blijft.
Nog een risico verbonden met de uitgever, is dat die ervoor kan kiezen je obligatie vroeger uit te betalen. Zo loop je heel wat rente mis, ook al krijg je wel je kapitaal terug.
Ten derde kan inflatie een enorme impact hebben op je rentevoet, aangezien die altijd in procenten wordt uitgedrukt. Het kan ervoor zorgen dat hetzelfde procent van hetzelfde bedrag toch minder waard wordt. Dit nadeel kan je wel tegengaan met een inflatie gelinkte obligatie. Zoals de naam al zegt, fluctueert die gewoon mee met de inflatie. Bovendien kan ook de wisselkoers een grote impact hebben op je opbrengsten als je ervoor kiest te investeren in buitenlandse obligaties met een andere munteenheid. Je krijgt namelijk de procenten van de andere munteenheid. Als die plots crasht, doet je kapitaal dat ook.
Het laatste nadeel heb je vooral zelf onder controle: verkoop voor de vervaldag. Als je plots toch je kapitaal snel terug nodig hebt, kan je met je obligatie naar de beurs trekken voor die afloopt. De kans is groot dat je dan met verlies moet verkopen. De koers schommelt namelijk, waardoor het kan zijn dat nieuw uitgeschreven obligaties een hogere rentevoet zullen hebben dan die van jou. Daardoor wil men er niet meer hetzelfde bedrag aan besteden als jij betaalde.
Voordelen
Een van de grootse voordelen van obligaties zijn de opbrengsten. Die worden op vaste momenten en over lange tijd uitbetaald, waardoor je er regelmatig van geniet. Bovendien bieden ze zekerheid over hoeveel je op het einde wordt uitbetaald.
Obligaties zijn ook een sterke manier om je beleggingsportefeuille te spreiden. Je kan ze gemakkelijk afstemmen op hoe risicovol je andere beleggingen zijn, en de diversificatie die ze toevoegen zorgt voor veel zekerheid.
Een obligatie in je portefeuille biedt ook veel bescherming. Zo kan je je een stuk indekken tegen financiële crisissen en deflatie. Daarnaast kan de inflatie gelinkte obligatie, zoals we eerder al ontdekten, ook veiligheid bieden tegen inflatie.
De kapitalisatie van een nulcouponobligatie tot slot een zeer groot voordeel op lange termijn. Zo kan je met een beperkte inbreng vandaag rekenen op een vast bedrag in de toekomst. Daardoor kan je ze bijvoorbeeld gebruiken als toevoeging op pensioensparen.
Interesse? Leer dan meer over obligaties en de beurs in het kenniscentrum van Euronext.
